خطر، خطر! برای تنها پستاندار دریای خزر، فک خزری! - تور ارمنستان

فک خزری با نام علمی (Pusa caspica) و نام انگلیسی (Caspian seal) از زیباترین موجودات کره زمین است که در آب های شور دریاچه خزر زندگی نموده و تنها برای جفت گیری در فصل زمستان راهی نواحی برف و یخ شمالی این دریاچه بزرگ می گردد. در فصل پاییز و قبل از زمان مهاجرت به سمت شمال، شما می توانید در منطقه ها محدودی از ایران این گونه خاص و منحصر به فرد را تماشا کنید. متاسفانه در طی سال های اخیر، به علت صید بی رویه صیادان و از بین رفتن شرایط مساعد زیستی این پستاندار در خزر شاهد کاهش تعداد این گونه از فک ها شده ایم. طول فک خزری در صورت رشد کافی به حدود 1 متر و نیم و وزنی در حدود 80 کیلوگرم خواهد رسید. بیشتر اهالی شمال کشورمان به فک خزری نام سگ آبی را داده اند. در این سال ها مرکز حفاظت از فک خزری در ایران که از سال 2010 فعالیت خود را آغاز نموده، به آموزش صیادان و ماهیگیران در این زمینه پرداخته است. اگر می خواهید به تماشای این گونه بروید باید با این مرکز تماس برقرار کنید.

مرکز حفاظت از فک خزری به وسیله خانم لنی هارت موسس مرکز بازتوانی و تحقیقاتی فک هلند، دکتر محمد مصطفی شاهی فردوس و دکتر امیر صیاد شیرازی در جزیره آشوراده تاسیس شد. این مرکز فعالیت خود را در سواحل بندر ترکمن آغاز و به توسعه فعالیت خود در طی این سال ها پرداخته است. به نحوی که در ابتدای سال 2018 می توان از دستاوردهای این گروه را مداوا و رهاسازی 83 فک را در این دریا نام برد.

آشنایی با فک خزری

فک خزری موجودی است که احتیاج به آب های خنک و سرد دارد و در این مورد بسیار گونه حساسی است. زمانی که آب دریا گرم می گردد به اعماق شنا می نماید تا بتواند با سرمای آب های اعماق دمای بدن خود را متعادل نگه دارد. این پستاندار در طول زندگی خود به جز زمان جفت گیری در آب زندگی می نماید و تنها برای استراحت گاهی به ساحل می آید. تحرک او در خشکی بسیار کم است اما در آب بسیار ماهرانه و زیبا شنا می نماید. از نکات جالب راجع به این پستاندار اهمیت وجود او در چرخه دریای خزر و زیست بوم آن است. مدفوع این جاندار باعث ایجاد یک چرخه و زیست بوم در دریای خزر شده است که اگر نابود شوند نیز این چرخه از بین خواهد رفت. فک خزری که در واقه گونه ای از سرده فک های قطبی هستند، در بیم انگشتان دست و پایشان پرده ای دارند که توانایی شنا کردن این جاندار گوشت خوار را در دریا برای شکار بالا می برد. فک ها بی گوش هستند پس چگونه صدای همدیگر را می شنوند؟ این گونه همچون دیگر پستانداران شناگر درون دریا با ارتعاش امواج و به وسیله سبیل های خودارتباط برقرار نموده و می شناسد.

دانستنی های جالب فک خزری

• می دانستید که فک خزری کور رنگ است و تنها رنگ سبز را می بیند.
• می دانستید که فک های خزری حواس شنوایی، بینایی و بویایی ضعیفی دارند.
• می دانستید که فک خزری تنها پستاندار و شناگر بزرگ دریای خزر است.
• این فک 1000 کیلومتر را در دریای خزر شنا می نماید تا به منطقه مورد نظر خود برسد.
• می دانستید که فک های ماده برای زادآوری احتیاج به دمای زیر صفر و توده های یخ دارند.
• می دانستید که هر سال در فصل زمستان کل موهای فک می ریزند و به اصطلاح کچل می شوند.
• هر فک حدود 124 تا 138 سبیل در اطراف لب خود دارد.
• نوزاد متولد شده این فک سفید رنگ است.
• در طی 20 ساله گذشته حدود 900 هزار فک خزری از بین رفته اند.
• فک خزری می تواند با سرعت 30 کیلومتر بر ساعت در آب شنا کند.
• می توانید این موجود زیبا را با #caspianseal در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.

چه چیزی چرخه زندگی دریای خزر را نابود نموده است؟

در سال های گذشته موجودی مهاجم به نام شانه دار دریاای مهاجم یا (نمیوپسیس) Mnemiopsis leidyi به وسیله کانال ولگا-دن وارد دریای خزر شد. این موجود مهاجم از پلانگتون ها و تخم ماهی های کوچک تغذیه می نماید و به سرعت تکثیر شد. در نتیجه اندازه پلانگتون های خزر حدود 90 درصد کاهش یافت. در دریای خزر ماهی های کوچک کیلکا نیز از پلانگتون ها تغذیه می نمایند. در نتیجه کاهش پلانگتون ها ماهی کیلکا نیز کاهش پیدا کرد. این ماهی نیز منبع تغذیه ماهی خاویاری و فک خزری بود. در نتیجه این موضوع تعداد ماهی های خاویار و فک خزری نیز کاهش پیدا کرد. در این میان شکار ماهیگیران و کشتن فک ها را هم به این تراژدی اضافه کنید. شکار فک در کشور روسیه ممنوع نیست هر چند بالاخره به مدت یک سال در طول سال 2018 شکار فک در این کشور نیز ممنوع اعلام شد اما به مجموع دیگر کشورهای حاشیه دریای خزر که شکار فک خزری را تماما ممنوع نموده اند، نپیوسته است. هم اکنون تعداد فک خزری 10 برابر کاهش یافته است. تعداد آن ها از یک میلیون قلاده به صد هزار قلاده در شمارش سال 2008 رسیده است. به تمام این عوامل مسائل زیست محیطی دنیای مدرن را نیز بیافزایید.

در ایران انجمن نجات دهندگان حیات وحش خزر و مرکز درمانی و تحقیقاتی لنی هارت به این موجود توجهی ویژه داشته و برای حمایت از فک خزری حتی اعلام آمادگی برای گرفتن داوطلب از بین ایرانیان نموده است. اگر می خواهید با فعالیت بیشتر این انجمن آشنا شوید و اطلاعات بیشتری راجع به فک خزری پیدا کنید می توانید به سایت این انجمن که در ادامه آورده ایم، مراجعه کنید. در فصل پاییز اگر قصد سفر به منطقه ها شمالی را دارید می توانید به تماشا این حیوان زیبا نیز بروید.

سایت مرکز درمانی و تحقیقاتی لنی هارت: caspianwildliferescuers.ir