شهداد، شهر عصر مفرغی کرمان از نابودی نجات یافت - تور ارمنستان

نصیر اسکندری، سرپرست پروژه برآورد به منظور مشخص عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد و استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه جیرفت با اعلام این خبر، هدف اصلی از انجام این طرح را مشخص عرصه و پیشنهاد حریم محوطه برای جلوگیری از تخریب محوطه گفت.

او با بیان اینکه نقشه توپوگرافی از این محوطه بسیار بزرگ تهیه شده است، اضافه نمود:

در این طرح علاوه بر برآورد، یک بررسی سطحی هدفمند برای مشخص وسعت دقیق استقرار این مرکز شهری عصر مفرغی و شناخت الگوی درون استقراری آن انجام شد.

این باستان شناس بیان نمود که علاوه بر فعالیت های اجرا شده مورد اشاره، به منظور حفاظت محوطه شهداد، آثار معماری بدست آمده از کاوش های پیشین مورد بهسازی و پاک سازی قرار گرفت و شن و ماسه های روان از داخل آثار معماری تخلیه شد.

به گفته اسکندری، در طرح برآورد محوطه شهداد، به منظور مشخص عرصه و پیشنهاد حرائم درجه یک و درجه دو محوطه، 30 گمانه آزمایشی مورد کاوش قرار گرفت و در مجموع ترانشه های کاوش شده به خوبی عرصه محوطه بزرگ شهداد را مشخص کرد و بر اساس آن حرائم درجه یک و درجه دو محوطه نیز مشخص شد.

سرپرست پروژه برآورد به منظور مشخص عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد با اشاره به نتایج به دست آمده در این پروژه که عرصه محوطه شهداد را در حدود 170 هکتار نشان می دهد، اضافه نمود: به همین دلیل می توان از شهداد به عنوان یک محوطه بزرگ نام برد.

این باستان شناس در ادامه مهم ترین عامل طبیعی و انسانی که محوطه شهداد و به طور کلی میراث فرهنگی پیش از تاریخ دشت لوت (شهداد) را تهدید می کند را فرسایش بادی گفت و گفت:

به دلیل قرارگیری شهداد در کنار بیابان لوت، باد تاثیر تخریب زیادی بر روی منظر فرهنگی منطقه شهداد داشته است.

به گفته او، کاوش های پیشین اجرا شده در دشت شهداد نشان داده که محوطه های پیش از تاریخی دشت شهداد به دلیل فرسایش شدید بادی، حجم زیادی از نهشته های فرهنگی (بقایای مواد فرهنگی) خود را از دست داده اند و تنها کمتر از نیم متر از لایه های فرهنگی آنها به جای مانده است.

اسکندری اضافه نمود: یکی از گرایش های باستان شناسی یعنی باستان شناسی میراث فرهنگی در خطر است و همانطور که از عنوان آن مشخص است، به میراث فرهنگی که در معرض تخریب قرار گرفته است می پردازد و استفاده از این رویکرد برای حفظ منظر فرهنگی در خطر شهداد مورد نیاز است.

سرپرست پروژه برآورد به منظور مشخص عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد با بیان اینکه محوطه باستانی شهداد در دو کیلومتری شرق شهر امروزی شهداد در استان کرمان قرار گرفته است، اضافه نمود:

محوطه شهداد در سال 1346 در حین مطالعات جغرافیایی دشت لوت موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران شناسایی شد.

به گفته او، این محوطه از سال 1347 تا سال 1355 از طریق مرکز باستان شناسی به سرپرستی علی حاکمی به مدت هفت فصل کاوش شد و پس از بازنشستگی وی در سال 1356 هشتمین فصل کاوش شهداد زیر نظر میرعابدین کابلی انجام گرفت و در ادامه پس از انقلاب اسلامی، این باستان شناس به مدت چهار فصل دیگر کاوش های گسترده ای در محوطه شهداد انجام داد و آثار معماری جالب توجه ای از زیر خاک بیرون کشید.

این باستان شناس شهداد را محوطه ای بسیار بزرگ متعلق به عصر مفرغ دانست که بر اساس پراکندگی مواد فرهنگی سطحی، حدود 200 هکتار وسعت دارد.

وی با اشاره به اینکه کاوش در گورستان محوطه شهداد منجر به شناسایی 383 گور و بالغ بر چهار هزار اشیای تدفینی شد بیان نمود که بر اساس مطالعه داده های سفالی بدست آمده از کاوش ها، شهر شهداد در نیمه دوم هزاره سوم قبل از میلاد و به ویژه اواخر این هزاره دارای نزدیکی فرهنگ سفالی با دیگر محوطه های جنوب شرق ایران از دشت سیستان گرفته تا حوزه فرهنگی هلیل رود و حوضه رود بمپور بوده است.

سرپرست پروژه برآورد به منظور مشخص عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد گفت: این مشابهت فرهنگی از رهگذر ایجاد یک شبکه ارتباطی-تجاری همزمان با دوره شهرنشینی جنوب شرق ایران ناشی می شود و چنین به نظر می رسد که اوج گستره و شکوفایی شهر شهداد نیز به همین دوره یعنی نیمه دوم هزاره سوم قبل از میلاد تعلق دارد.