جلسه 3 جانبه ایران، چین و آمریکا درباره بازطراحی رآکتور اراک - تور ارمنستان

با ما همراه باشید و با قیمت تور لحظه آخری چین از شگفت انگیزترین کشور دنیا دیدن کنید بر روی دیوار چین سلفی بگیرید، از قصر ممنوعه دیدن کنید و در خیابان شانگهای پیشرفته ترین آسیا قدم بزنید.

به گزارش حوزه سیاست خارجی خبرنگاران ، بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی مصاحبه ای با روزنامه اعتماد انجام داده که در ادامه آنرا می خوانید:

آقای صالحی چندی پیش گفتند که تفاهمات میان ایران و امریکا در مورد فروش آب سنگین به این کشور تا چند هفته دیگر عملی خواهد شد. هم اینک این موضوع در چه مرحله ای واقع شده است؟

جهت مذاکرات برای فروش آب سنگین جمهوری اسلامی ایران به امریکا در همان جهتی است که آقای صالحی گفته اند. ما در این رابطه در حال مذاکره هستیم. در این مذاکرات موضوعاتی مطرح است که ابتدا باید روشن شوند. خوشبختانه آن مسائل در حال نهایی شدن هستند و من فکر می کنم پس از جمع بندی نهایی و رسیدن به توافق در مورد آن مسائل بتوانیم به زودی نتایج را اعلام کنیم و این معامله صورت بگیرد.

موضوعاتی که هم اکنون در مورد آنها در رایزنی با امریکایی ها هستید، چه مسائلی هستند؟

با وجود اینکه تضمین هایی را از دولت امریکا برای فروش آب سنگین و دریافت پول آن از طرق مختلف دریافت نموده بودیم اما پس از دستبرد به اموال ایران و حکم دیوان عالی امریکا مبنی بر مصادره حدود دو میلیارد دلار از اموال ایران، متوجه شدیم که می تواند اقداماتی علیه ایران یعنی مصادره محموله آب سنگین و عدم دریافت پول آن از سوی بعضی نهادهای امریکایی و به ویژه قوه قضاییه این کشور صورت بگیرد که طبعا این مسائل در اختیار و کنترل دولت امریکا نیست. به همین خاطر ما در مذاکرات با طرف امریکایی گفته ایم با وجود آنکه شما تضمین هایی به ما داده اید و این تضمین ها هم قوی هستند اما آنها برای ما کافی نیست و چه بسا دستگاه قضایی تان تصمیمی بگیرد که از اختیار دولت شما خارج باشد. بر این اساس، به آنها گفته ایم که ما یکسری تضمین های عینی، شفاف و معین می خواهیم و تضمین ها نباید در قالب ضمانت های قراردادی باشد. ما گفته ایم که ابتدا بهای کالای مان را دریافت می کنیم و سپس آن را در اختیارتان قرار می دهیم. این موضوع اصلی ترین مساله در رایزنی ها با دولت امریکا بوده است. البته دو موضوع دیگری هم هستند که موضوعاتی جزیی تر و کم اهمیت تر هستند و به این اعتبار می توانم بگویم که مهم ترین موضوع دریافت وجوه محموله قبل از دریافت آن است.

برای دریافت وجه محموله آب سنگین، آیا در مورد نوع ارز آن توافقی قرار گرفته است؟

همه اشکال ممکن مورد آنالیز قرار گرفته است. ما می خواهیم این معامله به مطمئن ترین شکل ممکن صورت بگیرد. با این حال، اینکه این معامله با چه ارزی و با چه جزییاتی مبادله شوند، مسائلی هستند که هم اکنون ما در حال رایزنی درباره آنها هستیم و هنوز نهایی نشده است.

پیش تر گفته بودید که تعهداتی را از طرف مقابل درخواست نموده اید که آنها محقق شده اند. آن درخواست ها چه بوده اند؟

در آن موقع هم مهم ترین مساله درخواست ما برای دریافت تعهد و ضمانت هایی جهت دریافت وجوه این معامله بود. اصل موضوع در این رابطه پذیرفته شده اما هنوز در مورد جزییات نتوانسته ایم به توافق نهایی برسیم.

مبلغ این معامله همان رقمی است که وال استریت ژورنال اظهار داشت؟

مبلغ در همان حدود است و البته آن مبلغ دقیق نیست.

می توانید آن را بیان کنید؟

بیان آن هنوز ممکن نیست و از طرفی هنوز در این خصوص در حال رایزنی هستیم.

با توجه به شرایط پیش آمده در هفته های گذشته، آیا امکان لغو این معامله وجود دارد؟

بنای ما بر این نیست که در مورد مسائلی که مذاکره می کنیم، آن را لغو نکنیم مگر آنکه طرف مقابل کاری را بکند یا اتفاقی بیفتد که خارج از عهده ما باشد.

پس از مساله فروش آب سنگین به امریکا خبرهایی از درخواست روس ها برای خرید آب سنگین منتشر شد. آخرین رایزنی ها با روس ها در این رابطه به کجا رسیده است؟

آنچه در این رابطه مهم است، درخواست رسمی روس ها برای خرید آب سنگین از ایران است. در این رابطه در سفری که چندی پیش من به روسیه داشتم، در ملاقاتهایی که با آقایان سرگئی کرینکو، رییس شرکت روس اتم و نیکلاس اسپاسکی همتای خود داشتم، هر دو مقام نسبت به خرید آب سنگین ایران ابراز علاقه مندی کردند. ما هم برای فروش آب سنگین به روسیه و انجام این معامله اعلام آمادگی کردیم و به همین منظور هیات هایی برای انجام مذاکره از سوی هر دو طرف معین شده اند تا براساس رایزنی های آنها با یکدیگر پیش نویس قرارداد تهیه گردد.

آیا تا به امروز در مورد جزییات این معامله احتمالی و مبلغ مدنظر ایران و روسیه صحبتی شده است؟

مذکرات ابتدایی برای انجام این معامله و جزییات تازه شروع شده است. شرایط های مختلف و بسته های گوناگون در شرایط کنونی در حال آنالیز هستند. میزان و مبلغ این معامله بستگی به شرایط مختلفی از جمله میزان درخواستی آنها، نحوه بسته بندی، کیفیت آب سنگین و زمان تحویل این محموله دارد. این مسائل از موضوعات مذاکراتی هستند.

چندی پیش مطرح شد که اروپا برای خرید 20 تن آب سنگین ایران ابراز علاقه مندی نموده است. آیا رایزنی برای فروش به آنها شروع شده است؟

ما با چند کشور و شرکت اروپایی در این خصوص در ارتباط هستیم و رایزنی در حال اجرا است. در این راستا، آنها مقادیر مختلفی را از ما درخواست نموده اند، هم مقادیر زیاد و هم مقادیر کمتر. نوع و کیفیت درخواستی آنها نیز متفاوت هستند. با این حال، آن مسائل از جمله دستورالعمل های مذاکراتی هستند و هنوز ما در حال رایزنی با آنها هستیم. این نوع معاملات نیز زمانبر و سخت هستند و از جنبه های مختلف تجاری، حقوقی، فنی و... برخوردار هستند. یک مساله هم می تواند بر مسائل دیگر تاثیر بگذارد. به طور مثال، مساله نحوه بسته بندی بر نوع قیمت هم تاثیر می گذارد. مثلا اگر آنها درخواست نمایند که آب سنگین در بسته های 10 گرمی بسته بندی شوند، بهای این بسته بندی از میزان آب سنگین هم گران تر خواهد بود.

در سفر فدریکا موگرینی در اوایل سال جاری به تهران، صحبت هایی درخصوص تدوین سند همکاری های جامع هسته ای با اتحادیه اروپا منتشر شد و در این راستا، رایزنی هایی هم صورت گرفت. هم اکنون آن مساله در چه مرحله ای واقع شده است؟

از جمله افرادی که خانم موگرینی را در سفر به تهران همراهی می کردند، کمیسیونر اتحادیه اروپایی در امور انرژی بود. در این راستا، در مذاکرات با خانم موگرینی و نیز ملاقات کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپایی که بنده هم حضور داشتم و رایزنی هایی موثری در تهران در آن مقطع انجام شد. در نهایت نیز بیانیه ای در مورد همکاری های ایران و اتحادیه اروپایی در رابطه با همکاری در زمینه های هسته ای منتشر شد. در این مدت نیز هیات هایی از جمهوری اسلامی ایران به اروپا رفته اند و هیات هایی از آنها به تهران آمده اند. همکاری های خوبی در مورد ایمنی هسته ای و گداخت مطرح شده و قرار است ایران و اروپا در این رابطه با یکدیگر همکاری هایی را شروع نمایند. همچنین در این خصوص پیش نویس هایی در حال تهیه شدن هستند تا پس از توافق نهایی، آن اسناد مورد امضا قرار گیرند. من فکر می کنم فرایند تحولات خوب است و با در نظر دریافت فاصله زمانی حضور خانم موگرینی در تهران تا امروز، شتاب همکاری را می توان خوب و مثبت ارزیابی کرد. در مجموع می توانم بگویم که همکاری های طرفین در جهت خواست مدنظر مقامات ایران و اتحادیه اروپایی در جریان است.

در پی سفر شما به مسکو، شرکت روس اتم در مورد همکاری های طرفین در مورد فردو اظهار داشت قرار است تغییراتی انجام گردد. این تغییرات شامل چه موضوعاتی است؟

یکی از موضوعاتی که قرار است در فردو مورد پیگیری قرار گیرد، پروژه فراوری ایزوتوپ های پایدار است که این کار به وسیله همکاری با روسیه صورت می گیرد. این پروژه قرار است به وسیله تغییراتی که در سانتریفیوژهای نسل اول (IR1) صورت می گیرد، انجام گردد. در این راستا، مذاکرات زیادی برای انجام این کار اجرا شده و چندین دور، رفت و آمد میان مسوولان و کارشناسان سازمان انرژی اتمی با همتایان آنها در شرکت روس اتم صورت گرفته است. اینک مذاکرات در مرحله نهایی شدن است و ما در آستانه تدوین پیش نویس برای امضای اسناد هستیم تا پروژه فراوری ایزوتوپ های پایدار عملیاتی گردد. با این حال، باید دانست که این مساله، پروسه زمانبری دارد ولی از هم اکنون کارهای پیشتیباتی هم در حال اجرا شدن است. همانطور که آگاه هستید آقای صالحی چند روز پیش به فردو رفتند و در مراسمی کلنگ شروع عملیات اجرایی ساختمان پشتیبانی پروژه ایزوتوپ های پایدار به زمین زده شد. کار در زمینه های مختلفی در حال اجرا شدن است و از ابعاد مختلف پیش می رود. در عین حال تکمیل این جهت و رسیدن به مرحله بهره برداری مدت زیادی طول می کشد. باید تاکید کنم که این کار، کار بزرگ و جدید و البته مهمی است. ایزوتوپ های پایداری که قرار است در فردو فراوری شوند، کاربردهای مختلفی در زمینه های گوناگون دارند و مورد احتیاج کشور هستند. این ایزوتوپ ها در چند کشور محدود در سطح دنیا فراوری می شوند.

ساختمان های پشتیبانی پروژه ایزوتوپ های پایدار همانند سایت فردو در زیر زمین هستند یا روی آن؟

این مسائل جزییاتی دارد که باید توسط مهندسین مورد آنالیز قرار گیرد و براساس ارزیابی ها، بهترین حالت ممکن آنالیز و تصمیم گیری خواهد شد.

کار بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک اکنون در چه مرحله ای واقع شده است؟ آیا همکاری با چین و امریکا در حال اجرا شدن است؟

عمده کار در این رابطه با چینی هاست. در این رابطه نیز مذاکرات متعدد و رفت و آمدهای مختلف و سنگینی اجرا شده است. در این رایزنی ها مسائل مختلفی از جمله بحث های حقوقی، فنی، تجاری و... مطرح شده است. هیاتی در آینده ای نزدیک از ایران در این رابطه به چین خواهد رفت و هیاتی هم از چین به ایران می آید. جلسات سه جانبه ای هم به زودی میان ایران، چین و امریکا در این خصوص خواهیم داشت تا سه کشور در رابطه با مساله بازطراحی اراک به شکل هماهنگ با یکدیگر جلو بفرایند.

نشست سه جانبه ایران و امریکا و چین چه زمانی برگزار می گردد؟

تاریخ این نشست ظرف هفته های آینده خواهد بود.

در کجا برگزار می گردد؟

احتمالا نخستین جلسه از این نشست در وین باشد.

آخرین رایزنی های اجرا شده برای کلنگ زنی فاز دوم و سوم نیروگاه بوشهر به کجا رسیده است؟

در مورد فاز دوم و سوم نیروگاه بوشهر مذاکرات مثبتی داشته ایم که حول محور دو، سه موضوع بوده است و عمدتا آن مسائل هم حل شده اند ولی تا نهایی شدن موضوع و زمان، نمی توان تاریخ معینی را اظهار داشت. من امیدوار هستم این موضوع هرچه زودتر نهایی گردد. پیگیری های بسیاری در این باره اجرا شده و از جمله موضوعات رایزنی بنده در سفر به مسکو هم بود. به هر حال ساخت دو نیروگاه اتمی بزرگ، کار کوچکی نیست و نهایی شدن توافق برای ساخت دو نیروگاه هزار مگاواتی به طور طبیعی در دو، سه جلسه نهایی نمی شوند. با این وجود، تا چند هفته دیگر این مساله روشن خواهد شد و اخبار خوش به اطلاع مردم ایران خواهد رسید.

در نشست اخیر شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، آقای نجفی نسبت به درز اطلاعات ایران به کشورهای خارجی هشدار دادند. شما نیز چندین بار در این رابطه سخن گفته بودید. آیا اتفاق جدیدی اتفاق افتاده است که مسوولان ایرانی نسبت به این مساله هشدار می دهند؟

ما همواره نسبت به آژانس و اینکه بخواهد اطلاعاتی جزیی از فعالیت های هسته ای ما منتشر کند، حساس بوده ایم. براساس برجام وظیفه آژانس راستی آزمایی از فعالیت های هسته ای ایران است یعنی ببیند اطلاعاتی که ایران به آژانس می دهد، درست است یا خیر. اینکه ببیند و تشخیص دهد اطلاعات ایران درست است، کافی است. برای معین کردن درستی اطلاعات از سوی ایران هم احتیاجی به ورود به جزییات نیست. به طور مثال اگر در فرآیند غنی سازی دو ماشین کرش داشته است احتیاج نیست تا در مورد کرش دو ماشین ورود نموده یا آن را در گزارش خود درج کند. اینکه آنها بخواهند کار معمول ما را گزارش نمایند، درست نیست. ما گفته ایم که لزومی برای ورود به این گونه جزییات نیست. همان طور که گفتم وظیفه آژانس راستی آزمایی است یعنی آنکه مطمئن گردد ایران کاری خلاف پروتکل الحاقی، پادمان های هسته ای و برجام انجام نمی دهد. براساس برجام، آژانس وظیفه دارد تنها در مورد اطلاعات کلی فعالیت ها و اینکه از حدود معین شده عبور ننموده اظهارنظر کند مثلا بگوید غنی سازی ایران از سطح سه ممیز شصت و هفت درصد فراتر نرفته است و ضرورتی ندارد جزییات غنی سازی کمتر از سطح مورد اشاره در آبشارهای مختلف را بگوید یا مثلا ضرورتی ندارد که بگوید میزان موجودی آب سنگین ایران در فرآیند فراوری در هر مرحله چقدر بوده است و با چه سطحی از غنا بوده یا مثلا در کجا نگهداری می گردد. با این حال، هشدارهای ایران تا به امروز تاثیراتی مثبت داشته است و گزارش های آژانس نیز خلاصه تر شده و دیگر آن جزییات غیرضروری کمتر دیده می شوند. البته ما فکر می کنیم که هنوز جا دارد تا این اطلاعات غیرلازم کمتر از این میزان هم بگردد.

با توجه به فرایند اجرای شدن پروتکل الحاقی، فرایند بازرسی ها از فعالیت های هسته ای ایران چگونه بوده است؟ آیا موردی از سوی آژانس مطرح شده است که با جواب منفی ایران روبه رو گردد؟

پس از اجرایی شدن برجام، سازمان انرژی اتمی در نامه ای به آژانس بین المللی انرژی اتمی اظهار داشت پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه و البته موقت و تا نهایی شدن آن در مجلس اجرا می نماید. تا به حال هم دسترسی های آژانس و بازرسان این سازمان بین المللی براساس پادمان و پروتکل الحاقی بوده است. بازرسی های مورد احتیاج اجرا شده و مورد و مشکل خاصی هم وجود نداشته است. آژانس نیز در گزارش اخیر خود گفته است که دسترسی های مورد احتیاج به آنها داده شده و مورد خلافی را مشاهده ننموده است.