زمزمه های ناامیدکننده - تور ارمنستان

به گزارش خبرنگاران به نقل از روزنامه خبرنگاران، درباره اهداف انتشار چنین شایعاتی که البته در داخل کشورمان نیز با تکذیب قاطعی از سوی دستگاه های مسؤول روبرو نشده است با سیدمحمد مرندی، استاد دانشگاه گفت وگو نموده و از او پرسیده ایم که ادامه این فرایند بدون موضعگیری قاطع از سوی ایران چه تبعاتی می تواند داشته باشد. وی این گونه اخبار را هدفمند و در راستای دور کردن اذهان از عدم اجرایی شدن تعهدات برجامی از سوی آمریکا و اروپا عنوان نمود.

مرندی در عین حال بر لزوم موضعگیری سریع مسؤولان ایرانی در این ارتباط تاکید نمود و گفت، باید در این قبیل مسائل، مقامات مرتبط به صورت فوری موضعگیری داشته باشند. این استاد دانشگاه همچنین تاکید نمود تا زمانی که طرف مقابل به توافق قبلی احترام نگذارد انجام مذاکره جدید در این ارتباط به معنای اجرایی نشدن توافق قبلی است و در نتیجه این پیغام را به آمریکا می دهد که لزومی به احترام گذاشتن به توافق قبلی وجود ندارد. متن کامل این گفت وگو را در ادامه بخوانید.

در روزهای گذشته شایعاتی از سوی رسانه های غربی مبنی بر ارسال پیغام های امیدوارنماینده از سوی ایران منتشر شده است و همین پیغام ها را یکی از دلایل انصراف اروپا از صدور قطعنامه عنوان نموده اند. ادعاهایی هم درباره برگزاری جلسه پیشنهادی اتحادیه اروپا با حضور ایران و آمریکا در دو هفته آینده منتشر شده است. هدف از انتشار این گونه اخبار چیست؟

مطرح کردن این گونه اخبار هدفمند است به این معنی که ذهن ها را از موضوع اصلی دور کند و این موضوع اصلی هم چیزی نیست جز این که این آمریکاست که این روزها باید پیغام های امیدوارنماینده بدهد نه ایران، زیرا جمهوری اسلامی ایران سال ها به تعهدات خود در قالب برجام عمل نموده و آنها را اجرایی نموده است و این موضوع را همه می دانند.

اما به رغم پایبندی ایران به تعهداتش، آمریکا حتی در زمان ریاست جمهوری اوباما این توافق را نقض کرد و در ادامه در زمان ریاست جمهوری ترامپ از توافق هسته ای خارج شد و در مقابل اروپاییان نیز به تبعیت از آمریکا عهدشکنی نموده و به تعهدات برجامی خود عمل نکردند. در حقیقت تحریم ها و خساراتی که اروپایی ها به خاطر آمریکا به مردم ایران، تحمیل کردند به اندازه اقدامات ترامپ مجرمانه است.

آمریکا چه در زمان اوباما و چه در زمان ترامپ به تعهدات پایبند نبوده است، بنابراین اگر دولت بایدن می خواهد برجامی در کار باشد، باید به آن تعهدات به صورت کامل پایبند باشد. بنابراین در این راستا درخواست مذاکره از سوی آمریکا نشان می دهد که آنها می خواهند برجام را اجرا ننمایند، درحالی که اگر درصدد اجرایی کردن تعهدات خود باشند به آن عمل می نمایند.

در هر حال جمهوری اسلامی منتظر اجرای تعهدات آمریکاست و آمریکا باید جهت خود را اصلاح کند. البته بایدن تا به امروز همان سیاست های ترامپ را در قبال جمهوری اسلامی دنبال نموده است و باید بداند با این سیاست ها به جایی نمی رسد. در مقطع مذاکرات هسته ای مذاکراتی دقیق و طولانی درخصوص برجام انجام و تکالیف دوطرف در این زمینه روشن شد، به این ترتیب اقدامی که دولت بایدن باید انجام دهد این است که کارهایی را که از سوی ترامپ انجام شده، لغو نموده و به تعهدات خود عمل کند، لذا این کار بسیار شفاف است. مذاکره ای که سال ها درباره برجام صورت گرفت برای این بود که جهت راه روشن گردد، ازاین رو مذاکره برای زمانی است که جهت و تکالیف تعیین نباشد.

در این میان اروپا نیز درصدد القای اخباری است تا وانمود کند گویی ایران درصدد عقب نشینی یا ارائه امتیازات جدید به غرب است اما قطعا این آرزوی آنها محقق شدنی نیست.

در اینجا باید به این نکته هم اشاره کنم که علت صرفنظر اروپا از صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام، نگرانی آنها از احتمال لغو توافق اخیر انجام شده میان ایران و آژانس همچنین موضع محکم برخی کشورها از جمله روسیه و چین بود.

در مجموع موضع جمهوری اسلامی روشن است، زمانی می توان صحبت از مذاکرات جدید کرد که توافقات مذاکرات قبلی اجرا گردد.

این در حالی است که وقتی در حال حاضر طرف مقابل احترامی برای توافق قبلی قائل نیست انجام مذاکره جدید به نوعی ضد مذاکره نیز محسوب می گردد. چراکه انجام مذاکره جدید به این معنی است که در عمل می پذیریم توافقات قبلی لازم الاجرا نیست در این صورت بابی را خواهیم گگردد که توافقات مذاکرات احتمالی آینده نیز برای آمریکا لازم الاجرا نباشد.

شرطی شدن جامعه در گذشته نسبت به چنین اخباری چقدر می تواند در انتشار این اخبار از سوی رسانه های غربی نقش داشته باشد؟

اتفاقا انتشار چنین اخباری برای شرطی کردن جامعه است تا به این ترتیب همیشه در داخل جامعه اوضاع مالی نامتعادل باشد. متاسفانه به نظر می رسد برخی اظهارنظرها از سوی مقامات دولتی و غیر دولتی در زمینه انجام مذاکره به اهداف غرب یاری می نماید که البته برخی از این اظهارنظرها به دلیل بی احتیاطی است و برخی نیز متاسفانه با انگیزه های انتخاباتی صورت می گیرد.

آنچه ما در حال حاضر باید بر آن تاکید کنیم این است که با اصل مذاکره مخالف نیستیم و برجام را با همه نقاط ضعف و قوتش پذیرفتیم بنابراین در حال حاضر نیز در جهت احترام به مذاکرات باید نتایج مذاکرات قبلی اجرایی گردد تا بتوان در صورت رضایت طرفین روی آن نتایج، بنای جدید گذاشت.

اما تا زمانی که غربی ها نسبت به توافقات مذاکرات گذشته، اهمیتی قائل نشوند طرح مذاکره جدید عملا بی احترامی به اصل مذاکرات است.

در داخل کشورمان از سوی مقامات دولتی، موضع شفافی درباره شایعات اخیر رسانه های غربی گرفته نشده و فقط وزیر خارجه گفته طرح اقدام سازنده ایران به زودی ارائه خواهد شد. در اینگونه مواقع که رسانه های غربی، یک خط خبری را دنبال می نمایند شفاف سازی مقامات داخلی چقدر می تواند در به هم زدن برنامه طرف مقابل موثر باشد؟

در این زمینه باید مسوولان مربوطه همان لحظات اولیه پاسخ اینگونه اخبار را بدهند تا شفاف سازی لازم صورت گیرد. مقامات مربوطه باید همیشه آمادگی پاسخگویی فوری را داشته باشند.

در همین ارتباط باید بر این موضوع نیز تاکید گردد که بهتر است هر کسی در کشور به کار و تخصص خود مشغول باشد، به این معنی که از اظهار نظرهای غیرکارشناسی ونامرتبط خودداری گردد،چراکه دخالت افراد غیرمتخصص در موضوعات سیاست خارجی باعث ایجاد محاسبات غلط در طرف مقابل و منجر به شکل گیری مسائل احتمالی و خارج کردن مسائل از جهت صحیح منجر می گردد.

بنابراین در این ارتباط بهترین کار تاکید بر مواضع اخیر رهبری راجع به لزوم برداشته شدن تحریم ها و راستی آزمایی آن همچنین بیانات ایشان در پنج سال پیش و در جریان برجام است که تاکید داشتند، اگر برجام به صورت کامل اجرا شد و طرف مقابل حسن نیت خود را نشان دهد، می توان راجع به مسائل دیگر نیز فکر کرد.

لذا تا زمانی که توافقات قبلی اجرایی نگردد، مذاکره جدید نه تنها مفهومی ندارد بلکه اقدام برای مذاکره جدید منجر به از بین بردن انگیزه اجرای مصوبات قبلی از سوی آمریکا و اروپاست.

در این میان نباید این موضوع را از نظر دور داشت که رسانه های غربی ارتباط تنگاتنگی با حکومت های غربی دارند و به یاری هم درصدد ایجاد جنگ روانی هستند. البته باز هم تاکید می کنم بهتر است مقامات غیرمرتبط در داخل کشور در خصوص موضوعات مربوط به مذاکره اظهارنظر نابجایی نداشته باشند.

برخی معقتدند عدم موضع گیری شفاف مسوولان دولتی ممکن است به معنی صحت بخش هایی از این ادعاها باشد. اعتقاد شما چیست؟

ممکن است در صورت عدم موضع گیری شفاف این تصور ایجاد گردد. همان طور که در بخش قبلی گفتم اولا نباید مسوولان غیرمرتبط با مباحث سیاست خارجی اظهار نظر نامربوطی داشته باشند و در عین حال ضرورت دارد مسوولان مربوط در پاسخگویی، سریع عمل نموده و واکنش فوری داشته باشند.

ممکن است برخی در داخل موافق چنین روینمودهایی باشند و با وجود تجربه های گذشته، از برگزاری جلسه با حضور آمریکا به هر شکلی استقبال نمایند. آیا در شرایط فعلی ارسال چنین پیغام هایی از سوی ایران به لحاظ منطق دیپلماتیک، قابل توجیه است؟

به هیچ وجه قابل توجیه نیست و یاریی به حل مسائل نمی نماید. اتفاقا در شرایط فعلی ارسال چنین پیغام هایی یاری می نماید آمریکا انگیزه ای برای اجرای تعهدات برجامی خود نداشته باشد. افرادی که چنین دیدگاهی دارند در عمل انگیزه اجرای برجام از سوی آمریکا را تضعیف می نمایند.

علت این رویکرد چیست و چه منافعی از این طریق عاید این افراد می گردد؟

در این میان عده ای فهم درستی از آمریکا ندارند و عده ای دیگر کاسبان سیاسی هستند که با عوام فریبی به دنبال این هستند مردمی که از مسائل موجود خسته شده اند راه نجات را در برخی جهتهای بیراهه و سراب دنبال نمایند. در حالی که بسیار روشن است انجام مذاکرات جدید در وقتی که هنوز توافقات قبلی عملی نشده ، فایده ای ندارد، بلکه بسیار مضر است.

در شرایطی که ایران به واسطه گام های اخیر در چارچوب قانون مجلس در موضع قدرت واقع شده است، تن دادن ایران به درخواست غیرمنطقی غرب برای برگزاری جلسه با آمریکا یا پذیرش خواسته های زیاده خواهانه ای از جمله عقب نشینی از اقدامات انجام شده، نظام را با چه چالش هایی روبرو می نماید؟

اگر ما در شرایطی که آمریکا به توافقات قبلی احترام نگذارد دوباره حاضر به صحبت شویم یا از مواضع فعلی خود بدون هیچ اقدام مثبتی از سوی غرب، عقب نشینی کنیم عملا انگیزه اروپا را برای اجرای مصوبات قبلی کم می کنیم و فکر نمی کنم هیچ فرد و جریان دلسوزی در داخل کشور به دنبال چنین مساله ای باشد.

در حال حاضر وظیفه عقلای نظام و مسوولان درباره چنین مساله ای چیست. ممکن است در داخل، عده ای به دنبال زمینه سازی برای برگزاری جلسه با حضور آمریکا باشند یا بخواهند نظام را وادار به عقب نشینی از موضع مقتدرانه خود نمایند. چطور می گردد این جریان را مهار کرد؟

همان طور که پیشتر گفتم تنها راه این است به این عده شرح دهیم تا زمانی که طرف مقابل به توافق قبلی احترام نگذارد انجام مذاکره جدید به معنای اجرایی نشدن توافق قبلی است و در نتیجه این پیغام را به آمریکا می دهد که لزومی به احترام گذاشتن برای توافق قبلی وجود ندارد،چرا که ما زیر فشار، هر چیزی را می پذیریم. اگر بر فرض در این شرایط مذاکرات جدیدی را بپذیریم مطمئا سرنوشت نتایج این مذاکرات از شرایط کنونی اجرای برجام بهتر نخواهد بود.

در تعاملی که در حال حاضر میان ایران و غرب وجود دارد ،چطور باید عمل کرد که فرآیند معیوب برجام دوباره تکرار نگردد؟

موضعگیری تمام جناح ها و گروه ها در داخل کشور و در برابر غرب باید کاملا روشن و شفاف باشد به این معنی که همه باید در حمایت از مواضع رسمی نظام یکصدا باشند، زیرا اگر غربی ها احساس نمایند قادر به ایجاد شکاف در داخل کشور هستند قطعا در جهت دستیابی به اهدافشان بر مواضع غلط خود بیشتر پافشاری خواهند کرد.